رسوم برپایی شب چله در ایران

بامداد خبر : «یلدا واژه‌ای سُریانی به معنای زایش است که اگر چه در ادبیات ما جا خوش کرده، اما نام درست این شب همان شب چله است. این نکته هم مهم است که مهر با خورشید یکی نیست، اما متاسفانه پژوهشگران و نویسندگان نسل جدید به اشتباه مهر را به خورشید تفسیر می‌کنند؛ درحالی که از دید ستاره‌شناسی مهر پرتویی از نور خورشید است نه خود خورشید، به علاوه مهر بزرگ‌ترین ایزد ایرانی است و شب چله هم زادروز این ایزد ایرانی است.»
«مردم شب را تا صبح بیدار می‌ماندند به پاس اینکه ایزد مهر که ایزد عهد، پیمان، مهربانی، داد و فروتنیست در گرگ و میش بامدادی متولد می‌شود به همین علت شب چله مانند جشن‌های نوروز و مهرگان نزد ایرانیان دارای اهمیتی خاص بوده است، اما مردم ایران امروز از موضوع شب چله تنها همان مباحث ستاره‌شناسی را می‌دانند که شب چله بلند‌ترین شب سال است، زیرا موضوع تولد ایزد مهر بعد از برافتادن ساسانیان که این رسم اندکی کمرنگ می‌شود از یاد توده مردم می‌رود.»
«ابوریحان بیرونی آورده است که نام اولین روز دی ماه، خور روز یا خرم‌روز است که در واقع روز خورشید است. به همین دلیل هم پژوهشگران نسل جدید گمان می‌کنند شب چله مربوط به زادروز خورشید است. در اوستا هم ما یشت مهمی در ستایش مهر داریم.»