از گوته تا فیلمساز اسکاری

 

آرمان وطن – شیراز / هفته فرهنگی آلمان در شیراز به مناسبت دویست سالگی انتشار دیوان «غربی- شرقی» گوته با حضور شخصیت ‌های بین‌المللی، ملی و استانی عصر پنج شنبه ۹ آبان در جوار آرامگاه حافظ آغاز شد.

شهردار شیراز در آیین افتتاح این هفته با یادآوری این که شیراز در گذر زمان زادگاه فرهیختگان و بزرگان برجسته ای بوده و شهر ادب، فلسفه و حکمت است، گفت: شیراز شهر بقاع متبرکه ای است که در تار و پود زیبایی، عرفان و معنویت تنیده است و زائران عاشق را به زیارت خانه عشق می خواند.

«حیدر اسکندرپور» از شیراز به عنوان شهر رویایی گوته نام برد و افزود: این شاعر، حکیم و نویسنده آلمانی ۲۰۵ سال پیش با شعر حافظ آشنا شد و تحت تاثیر وی قرار گرفت.

وی اضافه کرد: شیفتگی گوته به حافظ و تاثیر اشعارش در روح شاعرانه و حکیمانه او در سال ۱۸۱۹ به ثمر نشست و دیوان غربی- شرقی را منتشر و ماندگار کرد.

اسکندرپور با تاکید بر این که خداباوری، انسان دوستی، عشق، مدارا، صلح و زندگی این دو شاعر بزرگ و نمایندگان فرهنگی ایران و آلمان را به هم پیوند داده است، ادامه داد: ما به حافظ و گوته به دلیل آفرینش زیبایی های ماندگار مدیون هستیم و آموختن حکمت، عشق و زندگی از آنها را پاس می داریم.

رئیس شورای اسلامی شهر شیراز نیز با بیان این که تحقیق، تفحص و تأمل در راستای شناخت شخصیت ‌های موثر در میان ملت ‌ها می‌تواند میزان و معیاری قابل اعتنا برای شناخت هر چه بهتر آنان باشد، گفت: در این میان با قیاس این شخصیت ‌ها و تأثیرات متقابل مستقیم و یا غیرمستقیم آنها بر یکدیگر، فارغ از بعد مکان و زمان می‌توان پیرامون زبان مشترک ملت‌ ها قضاوتی عادلانه داشت.

«سید عبدالرزاق موسوی» دلدادگی یکی از قله‌ های رفیع ادبیات و هنر غرب به خالق بزرگ ادبیات مشرق زمین را زیبا، تاثیرگذار، شیوا و دلنشین‌ترین زبان مشترک دانست و افزود: صحبت پیرامون شخصیت گوته به عنوان یک اندیشمند، متفکر، هنرمند و شاعر بزرگ غربی که ابتدا از طریق آیات قران کریم با فرهنگ شرق و سپس با ابیات سعدی و حافظ آشنا شد، آسان نیست.

وی که اعتقاد دارد با نگاهی گذرا نیز می‌توان تاثیر شگرف حافظ بر گوته را به وضوح مشاهده کرد، افزود: نزدیکی و دلداگی گوته به حافظ و ادبیات شرق تا آنجا عمق پیدا کرد که در سن ۶۵ سالگی دیوان شرقی را نوشت.

موسوی، اضافه کرد: آنها با چند قرن فاصله زمانی و هزاران کیلومتر فاصله مکانی با تشابهاتی مانند اوضاع نابسامان اجتماعی و سیاسی، تعصبات خشک و تاریک اندیشانه‌ زمان خود در ستیز بودند و کمال مطلق یعنی خدا را می‌جستند.

سفیرآلمان نیز که اعتقاد دارد حافظ و گوته انسان‌هایی آزاد اندیش بودند، گفت: آنها به جای مرزبندی‌های رایج، چهارچوب های فکری را از بین برده و شکافتند.

« » با اشاره به این که هنگام خواندن شعر حافظ می توان زمان آشنایی وی با گوته را تصور کرد، افزود: در آن زمان بین حافظ و گوته یک رابطه خویشاوندی معنوی شکل گرفت.

وی با بیان این که گوته گفتمانی شاعرانه با این همزاد شرقی داشته است، ادامه داد: دویست سال قبل گوته دیوان غربی- شرقی را منتشر و امروز این دیوان ما را کنار هم جمع کرده است.

برشتولد با اشاره به این که حافظ دنیایی شاعرانه از عشق و دوستی خلق کرده است، گفت: حافظ و گوته تنها شاعر، ادیب و فیلسوف نبوده‌اند بلکه به آزاد اندیشی شهرت داشتند.

در این مراسم خطابه نمایشی دیوان غربی- شرقی نیز با کارگردانی و بازی «محسن حسینی» اجرا شد. در این نمایش که با موضوع آشنایی گوته و حافظ در جوار آرامگاه این شاعر پرآوازه اجرا شد روجا جعفریان، روزبه مهر و فاطمه صارمی به عنوان بازیگر حضور داشتند.

در پایان این شب، علاقمندان به موسیقی در تالار حافظ به تماشای کوارتت زهی گروه «کلنه» از وایمار آلمان نشستند. این گروه متشکل از چهار نوازنده با نام های آنگرت کلنه، بئاته هارتمان، ایون اولمان و روت کالتن هاوزر جایگاه خود را به عنوان یکی از مطرح ترین گروه های زهی آلمان تثبیت کرده است. قطعات اجرایی گروه کلنه از دیمیتری شوستاکوویچ و لودویگ فان بتهوون بود.

هفته فرهنگی آلمان در روز دوم با افتتاحیه نمایشگاه‌ های «سفری به شرق: گوته و دیوان غربی- شرقی» و «یافته های باستان شناسی آلمان» ادامه یافت. «کلاوس گالاس» مدیر فرهنگی و موسس جشنواره دیوان غربی- شرقی وایمار در قالب تابلوهایی زندگی و آشنایی گوته با حافظ و فرهنگ شرق را در عکس به تصویر کشیده است.

مهم ترین برنامه دومین روز هفته فرهنگی آلمان در ایران، نمایش فیلم «زندگی دیگران» بود. این فیلم که در سال ۲۰۰۶ جایزه اسکار بهترین فیلم غیرانگلیسی زبان را کسب کرده است در سینما فرهنگ نمایش داده شد. «فلوریان هنکل فون دونرسمارک است» کارگردان این فیلم که با بودجه‌ای ۲ میلیون دلاری در آلمان ساخته شد و ۷۷ میلیون دلار در سراسر جهان فروش داشت نیز در جمع حاضر بود و به تشریح نکاتی پیرامون این اثر پرداخت.

این کارگردان برجسته سینمای جهان که معتقد است تجربه های زندگی ارزش های متفاوتی دارند، گفت: باید قسمت های جالب این تجربیات را به تصویر کشید و با دیگران به اشتراک گذاشت.

دونرسمارک به تعلیم بازیگران «زندگی دیگران» اشاره کرد و افزود: توانایی های بالقوه بازیگران را کشف و هنگام تولید فیلم به کار گرفتم.

وی با بیان این که سعی کرده ام شخصیت ها و اماکن وقوع فیلم به واقعیت نزدیک باشد، اضافه کرد: در خانه ام قفسه بزرگی از نامه های ارسالی افرادی وجود دارد که داستان زندگی خود را تعریف کرده اند تا فیلم به واقعیت های حکومت سوسیالستی در آلمان شرقی نزدیک باشد.

دونرسمارک از آنها که برای بازسازی ماجراهای این فیلم واقع گرایانه با او همکاری داشته اند قدردانی کرد و ادامه داد: افراد بسیاری برای به تصویر کشیدن آلمان شرقی در دوران اشتازی وسایل مورد نیاز صحنه آرایی را ارسال کردند.

وی مسئول پرونده های بایگانی شده وزارت امنیت آلمان شرقی را نیز در موفقیت فیلم زندگی دیگران سهیم دانست و اضافه کرد: او به پروژه علاقمند شد و جدا از اطلاعات مورد نیاز، محل بازجویی اشتازی را نیز در اختیار گروه تولید قرار داد.

دونر سمارک در خصوص ایده اصلی زندگی دیگران گفت: اتفاقات درون انسان ها شکل می گیرند و کارگردان، آنها را هنگام تولید فیلم پرداخت می کند.

در روز سوم، فیلم «هرگز روی نگردان» آخرین ساخته دونرسمارک نیز نمایش داده شد. او پس از فیلم نه چندان موفق «توریست» به مدت ۹ سال فیلمی نساخت تا اثر تامل برانگیز دیگری را از دوران نازی‌های آلمان به تصویر بکشد. فیلم به روایت سرگذشت نقاشی به نام «کرت بارنرت» می‌پردازد که برای یافتن هنر متعالی از آلمان شرقی به آلمان غربی سفر می‌کند. این اثر در نود و یکمین دوره رقابت های اسکار از فیلم «روما» شکست خورد و اسکار بهترین فیلم غیرانگلیسی زبان را از دست داد.

در این روز پروفسور «آنکه بسه» متخصص دیوان غربی- شرقی نیز در دانشکده ادبیات شیراز سخنرانی کرد.

امروز «اشتفان وایدز»، شرق پژوه و اسلام شناس در دانشگاه حافظ با موضوع «ادبیات شرق، امروز ادبیاتی جهانی است» سخنرانی و «دوریس دوری» نویسنده و فیلمساز برجسته آلمان در سرای سخن کتابخوانی می کند. همچنین فیلمی از او با عنوان «سلام از فوکوشیما» ساعت ۱۶ در سینما فرهنگ با حضور کارگردان نمایش داده می شود.

فردا در آخرین روز هفته فرهنگی آلمان نیز سینما فرهنگ ساعت ۱۹ با نمایش فیلم «گوته» ساخته «فلیپ اشتولتسل» پذیرای علاقمندان است.