آغاز مستند نگاری و پاکسازی ایوان قدمگاه

بامدادخبر–  کوهستان مهر یا رحمت با ارزش های تاریخی و آیینی خود در برگیرنده یادمان های متعددی از دوره های مختلف تاریخی است؛ به ویژه در دوره هخامنشی علاوه بر ایجاد تخت جمشید، شاهکارهای متعدد حجاری و معماری و ایجاد معادن سنگ در دامنه های این کوه آیینی، از ارزش های آن به شمار می رود.

به گزارشپایگاه خبری تحلیلی بامداد خبر  کثرت آثار تاریخی بر فراز و بر دامنه های کوهستان مهر باعث گردیده به عنوان بخش مهمی از چشم انداز تاریخی و فرهنگی پارسه، دارای ضوابط اختصاصی گردد؛ به گونه ای که در سرتاسر این کوهستان هر گونه دخل و تصرف که موجب تغییر توپوگرافی و چشم انداز عمومی کوه شود ممنوع شده است.

حمید فدایی، مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید در این راستا با تاکید بر اینکه ایوان قدمگاه در انتهای جنوب شرقی کوهستان مهر از جمله آثار شاخص هخامنشی است، بیان کرد: این اثر منحصر به فرد به جهت حجم سنگ تراشی و تراش کوه کم نظیر است؛ این اثر باستانی که با عنوان چاشتخوار نیز خوانده می شود امروزه در منطقه توابع شهرستان ارسنجان قرار گرفته است.

وی گفت: دلایل ناتمام ماندن این اثر که بسیاری آن را ساختاری شبیه به آرامگاه های هخامنشی می پندارند هنوز در پرده ای از ابهام قرار دارد و ضرورت دارد مطالعات بیشتری در اینباره به عمل آید.

حمید رضا کرمی، کارشناس باستان شناس پایگاه میراث جهانی پاسارگاد در ادامه با تصریح بر اینکه پژوهشگران متعددی در رابطه با این اثر نظراتی را مطرح کرده اند، تشریح کرد: این یادمان ساختاری همانند با آرامگاه نیمه تمام داریوش سوم در تخت جمشید دارد و به صورت دو اشکوبه ای در دل کوه تراشیده شده است. دو ردیف پله در کناره ها دسترسی به اشکوبه بالا را امکان پذیر کرده است. در ایوان بالایی گودیهایی منظم و خوش تراش بر دیواره سنگی کوه همانند تاقچه هایی تراش خورده است. عناصر معماری و هنری ایوان چاشتخوار به همین گودی های تاقچه مانند محدود می شود و هیچ سنگ نگارهای بر دیواره یادمان دیده نمی شود.

گوشه ها در دو سوی ایوان عمود و هموار است و نشان از دقت سنگ تراشان و معماران در برپا ساختن این یادمان دارد.

وی با اشاره به پژوهش ها و پیشنهادهای صورت گرفته نسبت به این اثر شاخص، اضافه کرد: با نگاهی به سبک تراش و همچنین نشانه های ابزار سنگ تراشی و همچنین مقایسه این اثر با آرامگاه های هخامنشی که در دل کوه ساخته شده است، بنای ایوان قدمگاه را یادمانی از دوران هخامنشی یادآور میشود. تا کنون پژوهشگران زیادی از این یادمان بازدید کرده و هرکدام در مورد کارکرد آن دیدگاهی را پیشنهاد کرده اند. وجود چشمه طبیعی در پایین ایوان که پیش از خشکیدگی بر اثر برداشت بی رویه آب های زیرزمینی جوشان و پرآب بوده است یکی از مهمترین دلایل گزینش این مکان برای برپایی این یادمان بوده با توجه به اینکه آب یکی از عناصر مقدس در ایران باستان به شمار میرفته است.

مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید با اشاره به اینکه انجام پژوهش و مطالعات علمی و هدفمند در رابطه با ایوان قدمگاه می تواند نتایج خوبی را به همراه داشته باشد، مطرح کرد: این پژوهش ها می تواند در روشن ساختن ابهامات در پیوند با کارکرد و تاریخ قطعی برپایی بنا بسیار سودمند باشد. شوربختانه این یادمان بسیار ارزشمند مورد گزند و آسیب های طبیعی و انسانی بسیاری قرار گرفته است و نیاز است به صورت بنیادی و همیشگی مورد نگاهبانی و حفاظت و مرمت اصولی قرار گیرد.

فدایی از مستند نگاری و پاکسازی این اثر و محوطه پیرامونی توسط این پایگاه میراث جهانی خبر داد و در این باره گفت: در حال حاضر با توجه به حضور کارشناسان با تجربه مستندنگار و حفاظت گر در پایگاه میراث جهانی تخت جمشید در نظر است از این ظرفیت در ساماندهی هر چه بیشتر این محوطه استفاده نمود و به عنوان نخستین گام موضوع مستندنگاری محوطه از جمله اقداماتی است که برنامه ریزی شده و انجام خواهد شد؛ همچنین مشکل دیوار نوشته ها و رنگ هایی که در چند دهه اخیر تاکنون چهره ای زشت به این محوطه بخشیده است، در برنامه پاکسازی قرار دارد.